در سال های اخیر، رفع تعهد ارزی به یکی از مسائل اصلی در حوزه تجارت خارجی ایران تبدیل شده است. بانک مرکزی با هدف مدیریت بازار ارز و جلوگیری از خروج سرمایه، صادرکنندگان را موظف کرده ارز حاصل از صادرات خود را در مهلت مقرر به کشور بازگردانند. این موضوع هرچند برای ثبات اقتصادی ضروری است، اما چالش های زیادی هم برای فعالان تجاری به همراه دارد.
رفع تعهد ارزی یعنی چه؟

به زبان ساده، یعنی صادرکننده باید درآمد ارزی حاصل از صادرات را به چرخه رسمی اقتصاد کشور برگرداند. این اقدام هم به شفافیت جریان مالی کمک می کند و هم مانع خروج سرمایه به صورت غیرقانونی می شود.
چرا اهمیت دارد؟

اجرای درست این قانون فقط برای دولت حیاتی نیست؛ بلکه خود صادرکننده هم با رعایت آن از مشکلات حقوقی و محدودیت های بانکی در امان می ماند و می تواند بدون مانع به فعالیت تجاری ادامه دهد. در عین حال، این موضوع به تعادل بازار ارز و تقویت اقتصاد کشور هم کمک می کند.
قوانین و مقررات رفع تعهد ارزی

در سال های اخیر، برای کنترل دقیق تر جریان ارز، مقررات متعددی توسط دولت و بانک مرکزی وضع شده است. مهم ترین آن ها عبارت اند از:

• قانون پولی و بانکی کشور: طبق ماده 11 بند "ج"، بانک مرکزی وظیفه تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و پیگیری بازگشت ارز را بر عهده دارد.
• قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز: مطابق تبصره 6 ماده 2 مکرر، صادرکنندگان مکلف اند ارز خود را در بازار رسمی عرضه کنند یا به بانک مرکزی بفروشند.
• بخشنامه های بانک مرکزی: دستورالعمل هایی برای شیوه رفع تعهد و نحوه بازگشت ارز به کشور صادر شده است که صادرکنندگان ملزم به رعایت آن هستند.

مهلت قانونی

بانک مرکزی بسته به نوع کالا و شرایط اقتصادی، بازه زمانی مشخصی را تعیین می کند. به طور معمول این مهلت 4 ماه است و در صورت تأخیر، صادرکننده مشمول جریمه خواهد شد.
مراحل رفع تعهد ارزی

1. ثبت اطلاعات در سامانه جامع تجارت
2. بازگشت ارز حاصل از صادرات از طریق روش های مجاز بانکی یا صرافی های معتبر
3. تحویل مدارک و مستندات به بانک مرکزی
4. دریافت تأییدیه نهایی رفع تعهد
چالش های رایج

 نوسانات شدید نرخ ارز → باعث بی ثباتی در برنامه ریزی مالی صادرکنندگان می شود.

• راهکار: استفاده از ابزارهای پوشش ریسک، انتخاب زمان مناسب فروش ارز، مشاوره با کارشناسان ارزی.

تحریم ها و محدودیت های بین المللی → انتقال ارز به کشور را دشوار می سازد.

• راهکار: استفاده از تهاتر، همکاری با صرافی های معتبر و مسیرهای تجاری مطمئن.

بوروکراسی و مشکلات اداری → فرآیند طولانی و پرهزینه برای تأیید رفع تعهد.

• راهکار: دقت در ثبت اطلاعات، پیگیری مداوم و استفاده از مشاوران حقوقی و مالی.
  پیامدهای عدم رفع تعهد ارزی
• لغو کارت بازرگانی
• محرومیت از دریافت وام و خدمات بانکی
• جریمه های نقدی
  جمع بندی
• رفع تعهد ارزی اگرچه برای برخی صادرکنندگان دشوار به نظر می رسد، اما با آگاهی از قوانین و استفاده از راهکارهای درست می تواند بدون دردسر انجام شود. این فرآیند علاوه بر اینکه منافع کشور را تأمین می کند، برای خود فعالان تجاری هم فرصت ادامه فعالیت سالم و قانونی را فراهم می آورد.
• شرکت دیده بان تجارت با تجربه ای طولانی در امور ارزی، صادرات و واردات، آماده ارائه خدمات مشاوره و اجرایی در تمامی مراحل رفع تعهد ارزی به شماست.